Personages
Geen invulling
Omdat er van buitenaf wordt verteld in deze non-fictie geschiedenis leer je de karaktereigenschappen van de twee personages nauwelijks kennen.
Quotes
""Gentleman, prepare to receive the word! De gelijktijdige roep van de secondanten doet de vogels in de omringende bomen verschrikt opvliegen. "Fire!"" Bladzijde 9
"Juridisch gezien gold een slaaf in Leons nieuwe woonplaats als twee derde van een banke mens. Slaven waren even rechteloos als vee. Ze mochten geen contracten sluiten, ze mochten niet getuigen en ze konden op gene enkele manier over hun eigen lot beschikken." Bladzijde 23
"Bij dezen erken ik dat ik de in dezen vermelde persoon, Juliette Louisa McCormick, van Mr. James Magnan heb gekocht in ruil voor trouwe dienst... Ik verklaar met onmiddellijke ingang dat voornoemde Juliette Louisa Mc Cormick en al haar eventuele nakomelingen niet langer slaaf, maar voor altijd vrij zullen zijn." Bladzijde 33
"Op 11 maart 1846 vond er op een met familie en vrienden afgeladen Geerbron een wel heel bijzonder huwelijksfeest plaats. Tenslotte waren de bruid en bruidegom al behoorlijk op leeftijd om elkaar nog eeuwige trouw te beloven, en daarbij werden ze vergezeld door maar liefst negen kinderen, in leeftijd variërend van eenentwintig jaar tot drie maanden." Bladzijde 69
Thematiek
Slavernij
Leon trouwt met een negerin Juliette. Hij heeft haar eerst vrij gekocht. Er is sprake van een tijdsdocument omdat in het begin van de negentiende eeuw de situatie in Charleston historisch gezien een periode was waarin de rijke bewoners van de stad vrijwel allemaal slaven in dienst hadden. Als de slaven in opstand komen, worden de regels voor hen steeds steeds meer aangescherpt. Negers mogen op een bepaald moment geen onderwijs meer genieten, een huwelijk tussen man en vrouw van twee rassen wordt niet geaccepteerd.
Ware liefde
Leon wordt verliefd op de slavin die hem tijdens zijn ziekte heeft verzorgd. Hij besluit haar vrij te kopen en met haar in het geheim te trouwen. Hij krijgt kinderen met haar en als de situatie te naar wordt, stuurt hij zijn kinderen en later zijn vrouw naar Nederland. Uiteindelijk trouwen ze ook in Monster op een wettige manier. Tot hun dood hebben ze hun ware liefde voor elkaar getoond en ze liggen begraven in het grafmonument dat Leon in de Westlandse plaats had laten graven. Het graf bestaat overigens nog steeds.
Motieven
Discriminatie
In Charleston worden negers steeds sterker gediscrimineerd. Er is een enorm verschil in de behandeling van een negervrouw in Charleston (het zuiden van Amerika) en het land van immigratie, Nederland. In Monster was Juliette een graag geziene burgemeestersvrouw.
Dood
Enkele kinderen van Leon en Juliette gaan dood. Ook Juliette sterft aan een hersenbloeding. Leon sterft na een ernstige ziekte.
Motto
Er is geen motto.
Opdracht
Voor Eline Hopperus Buma en voor Lia Heller,
omdat het leven écht beter is met vrienden.
Titelverklaring
Geen lastige verklaring: Leon & Juliette zijn de namen van het liefdespaar, een blanke man en zijn zwarte vrouw.
Structuur & perspectief
Het boekje over de geschiedenis van een liefde heeft een proloog (getiteld: Het duel) en daarna tien genummerde en getitelde hoofdstukken.
Na de hoofdstukjes komt een verantwoording van de schrijfster, een nawoord met informatie hoe ze aan de gegevens van het stel is gekomen.
De hoofdstukjes worden als een soort geschiedverhaal aan de lezer opgediend. Dat gebeurt door een alleswetende verteller. Dat perspectief zorgt echter voor vertelafstand, waardoor het verhaal niet erg tot de verbeelding van de lezer spreekt. Het is alsof je een lang krantenverslag leest.
Het merendeel van de hoofdstukjes wordt chronologisch gepresenteerd. De proloog van het duel komt later wel in één van de hoofdstukjes terug.
Decor
Het decor is van tweehonderd jaar geleden. Het verhaal speelt zich af in het begin van de negentiende eeuw. De hoofdfiguur Leon gaat van het Zuid-Hollandse dorpje Monster naar Amerika. Hij komt in de plaats Charleston in South Carolina, waar hij consul van Nederland wordt. Ook gaat hij een handelsonderneming opzetten. Hij wordt verliefd op de negervrouw Juliette die hem tijdens zijn ernstige ziekte heeft verzorgd. Hij koopt deze slavin vrij en heeft eerst een geheime relatie met haar. Omdat de omstandigheden in Charleston voor de negers steeds slechter worden, besluit hij zijn kinderen en en later zijn vriouw Juliette naar Nederland over te brengen. In Monster worden ze overigens prima ontvangen. Er is geen sprake van racisme.
De tijd is het begin van de negentiende eeuw. In 1820 vertrekt Leon naar Amerika.In 1823 trouwt hij in het geheim met de vrijgekochte slavin. Als de wetten van Charleston na weer een slavenopstand worden aangescherpt, besluit Leon zijn kinderen en later zijn vrouw naar Nederland te laten vertrekken. In 1846 trouwen ze officieel in Nederland. In 1856 overlijdt Juliette aan een hersenbloeding. In 1861 sterft Leon Herckenrath. Beiden worden begraven in de grafkelder in Monster die Leon zelf had laten aanleggen. De grafheuvel bestaat nog steeds.
Stijl
Er is sprake van een non-fictie-genre. Annejet van der Zijl heeft research gedaan en heeft er een soort verslag van het leven van Leon en Juliette van gemaakt. Het boekje is dan ook zakelijk van toon, wat ook wordt versterkt door de alwetende verteller die een grote vertelafstand creëert. Er staan weinig metaforen in de tekst en eigenlijk helemaal geen dialogen. Gesprekken tussen de twee geliefden ontbreken.
Ook maakt de schrijfster in haar verhaal gebruik van officiële documenten die ze heeft weten op te sporen. Die worden in een ander lettertype in de gewone tekst ingevoegd. Dat maakt opnieuw de suggestie van een verhaal onmogelijk.
De schrijfster maakt ook gebruik va archaïsche woorden, zoals mulatten.
Slotzin
In de grafheuvel liggen Leon en Juliette tot op de dag van vandaag. Zij aan zij in hun eikenhouten kisten, omringd door hun kinderen, familie en getrouwen- als een blijvend monument van een liefde die de wereld trotseerde en zich niet ondergronds liet houden.
Bijzonderheden
Vlak voor de Boekenweek 2020 ontstond er in de media roering over het essay dat Özcan Akyol schreef 'Genraal zonder lezer'. In het essay neemt hij een aantal literatuurkenners en boekhandelaren op de korrel die met enige arrogantie neerkijken op de 'gewone lezer', bijvoorbeeld die van de successerie De Zeven Zussen van Riley. Omdat hij gedetailleerde beschrijvingen geeft van personen, voelen die zich gekrenkt. Ook vindt hij dat er op televisie teveel aandacht wordt besteed aan schrijvers die op de Amsterdamse Grachtengordel wonen. Dat vindt men daar minder leuk.
Maar ik vind dit jaar het Boekenweekessay veel beter (en leuker) om te lezen dan het geschenk zelf. Je herkent in de stijl van schrijven de columnist die Akyol de laatste tijd geworden is.
Beoordeling
Deze keer is het een bijzonder Boekenweekgeschenk. Niet zoals gewoonlijk een kleine novelle van een bestsellersauteur. Het is nu een non-fictieboek en ik twijfel er sterk aan of dit geschenk bij de lezers zal aanslaan. Het is, zoals ze in haar nawoord zegt, eigenlijk niet meer dan een voorstudie op een later door Annejet van der Zijl te schrijven boek over de slavernij en de familie Herckenrath. Omdat er m.i. door de gekozen vertellersfiguur zoveel vertelafstand is, leest het boek als een groot krantenartikel. Het mist daardoor, vind ik, spanning en emotie.
Ik ben bang dat dit boek om die reden minder zal aanslaan bij scholieren. Dan blijft het een gemiste kans om de ontlezing van die doelgroep te kunnen bestrijden. En wat zei Akyol over die huidige ontlezing ook alweer in zijn essay?
Recensies
"Interview met de schrijfster over haar Boekenweekgeschenk." https://schrijvenonline.o...wel-kennen
"Maar de beperkte lengte van het Boekenweekgeschenk, en ook Van der Zijls vertelwijze, wreekt zich in wat volgt. Van der Zijl moet grondig historisch onderzoek hebben gedaan, maar in Leon & Juliette is er amper ruimte om dat tot uiting te laten komen, en de auteur beperkt zich grotendeels tot het verloop van het liefdesverhaal zoals zij dat heeft gereconstrueerd. Daarmee wordt het verhaal soms redeloos geromantiseerd.[.....]De hybride tussen historisch verhaal en al te ingekleurde liefdesgeschiedenis werkt bevreemdend. Dat gevoel wordt nog versterkt door de consequent archaïsche woordkeuze van Van der Zijl. Ze heeft het voortdurend over ‘mulatten’ als het gaat om kinderen van een witte en een zwarte ouder (van het Latijnse ‘mulus’ voor bastaard, ook ‘muilezel’ stamt ervan af), alsof het een roman uit de negentiende eeuw is en niet een hedendaags non-fictiewerk. ‘Kleurlingen’ komt ook voorbij in een beschrijvende passage." https://www.nrc.nl/nieuws...w-a3992791
"Voor dit bijzondere verhaal heeft Annejet van der Zijl onderzoek gedaan in zowel Charleston als Monster, waar Leon en Juliette liggen begraven. Ook heeft zij nazaten van de twee gesproken. Dit boekje is een ode aan die dappere jongeman uit Zuid-Holland, de man die alle denkbare risico’s nam om met zijn grote liefde te kunnen leven. Het is een van de beste Boekenweekgeschenken die ik in jaren heb gelezen." https://www.hebban.nl/rec...n-juliette
"Buitengewoon knap brengt Van der Zijl alles in kaart: de ongewone geschiedenis van haar personages, in een bijna niet meer te begrijpen tijd. Terwijl de Burgeroorlog in Amerika nadert, en daarmee de afschaffing van de slavernij, een strop voor Charleston, moet Herckenrath iets bedenken waardoor hij gezin en werk in goede banen kan leiden. Hoe hem dat lukt, is een verhaal als een avonturenfilm. Daarin moet ook de scène komen van de postmeester die in 1861 uit een brandend huis in Charleston zijn favoriete leunstoel haalt en die naar het midden van de straat sleept, om daarop gezeten ‘urenlang stoïcijns toe te kijken hoe het huis krakend en brandend ten onder ging’.Dat zijn de details die de meesterverteller verraden: overzicht hebben en inzoomen op het juiste moment. Je hoeft Van der Zijl niets te vertellen. En de diepe grafkelder in Monster die tot een trotse grafheuvel uitgroeide, laat zien dat een goede non-fictieschrijver door zijn eigen materiaal kan worden beloond met een symboliek die hij niet had durven verzinnen." https://www.volkskrant.nl...~bdc8980d/
"Wie al eerder boeken van Annejet van der Zijl las weet dat zij op een schitterende manier feit en fictie weet te combineren tot een boeiend historisch verhaal en zal bij het lezen van dit Boekenweekgeschenk ook zeker niet teleurgesteld worden, het verhaal is schitterend, ontroerend en vooral leerzaam. Dit laatste doordat op subtiele wijze, tussen het liefdesverhaal door, het zware bestaan van de slaven in Charleston uit de doeken gedaan wordt en de conservatieve houding van de staat South Carolina pijnlijk duidelijk gemaakt wordt.In slechts 95 bladzijden weet Annejet van der Zijl een grote geschiedenis op boeiende wijze aan haar lezers te vertellen." https://www.hebban.nl/rec...n-juliette
"Van der Zijl hanteert haar geschiedkundige pen met verstand van zaken. Niet voor niets schreef ze al een aantal biografieën, waarvan ‘Sonny Boy’ de bekendste is. Ook hier mengt ze historische feiten met vertelkunst en bouwt zo een boeiend, soepel leesbaar verhaal op. Wel gaat ze met zevenmijlslaarzen door de levens van de hoofdpersonen; wellicht heeft dat iets te maken met een zinnetje in de verantwoording van de schrijfster: ‘Te zijner tijd zal uitgeverij Querido een uitgebreide versie van dit boek publiceren.”Niettemin beleven we hier in bloemrijke taal een ‘onmogelijke’ liefde mee tijdens een belangrijk kantelpunt in de wereldgeschiedenis. Een sterk verhaal, een hartverscheurende histoire d’amour en een intens sombere blik op een trieste periode uit de Amerikaanse geschiedenis. Dit boek heeft het allemaal. Lees en huiver." https://deleesclubvanalle...-juliette/
Bronnen
In dit artikel in het AD staat een interview met Annejet van der Zijl "Het bizarre levensverhaal van ‘slavenbaby’ Juliette Herckenrath raakte Annejet van der Zijl in het hart. ‘Ik schrijf nu eenmaal graag boeken over onderwerpen waarvan ik het gevoel heb.
https://www.ad.nl/binnenl...google.nl/
Radio-interview met de schrijfster over het Boekenweekgeschenk in het programma "Nooit meer slapen."
https://www.nporadio1.nl/...ruari-2020
Overhoor jezelf
Je hebt nog 3 Zeker weten goed verslagen over.
Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.
42.776 scholieren gingen je al voor!